200 lat Archiwum Państwowego we Wrocławiu

Widok na pierwszą siedzibę Archiwum (w latach 1811-1847) w budynku dawnego klasztoru Kanoników Regularnych NMP na Piasku (ob. Biblioteka Uniwersytecka, Zbiory Specjalne). Archiwum połączone z utworzoną w 1811 r. Śląską Biblioteką Centralną i podlegające do 1815 r. jej kierownictwu, zajmowało wówczas zaledwie trzy pomieszczenia na piętrze gmachu.

(G. Pommer, wg Th. Blätterbauera, grafika, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Zbiór Ikonograficzny, sygn. 1039)

JOHANN GUSTAV GOTTLIEB BÜSCHING – pierwszy archiwista Prowincji i organizator Archiwum wrocławskiego, w następstwie ogłoszonego 30 października 1810 r. edyktu sekularyzacyjnego. Królewsko-pruski komisarz do spraw bibliotek, archiwów i zbiorów sztuki, powołany z ramienia Głównej Komisji Sekularyzacyjnej do zabezpieczania nagromadzonych przez klasztory na Śląsku dóbr kulturalnych. Położył podwaliny pod przyszłe archiwum regionalne Śląska. Oficjalnie zatrudniony na stanowisku archiwisty od czerwca 1812 r. Od 1817 r. profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracownik Archiwum do 1825 r.

(repr. za: „Altschlesien”. Band 2, hrsg. von H. Seger, Breslau 1929, Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

JOHANN FRIEDRICH LUDWIG WACHLER – pierwszy dyrektor Królewskiego Akademickiego Archiwum Prowincjonalnego w latach 1815-1822. 

(F. Raabe, litografia, repr. za: Chronik der Familie Wachler vom Ende des 16. Jahrhunderts bis zur Gegenwart, hrsg. von E. und M. Wachler, Jena 1910, Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

Reforma administracji pruskiej, przeprowadzona w 1821 r. przez kanclerza Karla A. von Hardenberga, przyniosła pełne usamodzielnienie się Archiwum wrocławskiego. Funkcjonujące dotychczas w charakterze centralnego archiwum klasztornego, otrzymało prawo przejmowania także akt państwowych z terenu Prowincji Śląskiej. Fakt ten wiązał się z przemianowaniem w 1822 r. na Królewskie Śląskie Archiwum Prowincjonalne. Od lat 20. XIX w. przystąpiono do prac nad porządkowaniem zasobu archiwalnego, który do 1830 r. wzrósł aż dwudziestokrotnie. W 1847 r. przeniesiono zbiory archiwalne, przechowywane dotychczas na Piasku, do pomieszczeń w Domu Stanów Śląskich przy Graupenstrasse 11a (ob. ul. Krupnicza). Rozwiązaniu stale aktualnych problemów lokalowych sprzyjało włączenie instytucji w 1867 r. do państwowej sieci archiwalnej i otrzymanie statusu Archiwum Państwowego. Uzyskanie od władz centralnych stosownych kredytów umożliwiło wybudowanie w 1876 r. pierwszego w Prusach własnego budynku archiwalnego przy Neue Taschenstrasse 17 (ob. ul. H. Kołłątaja) u zbiegu z ówczesną Gartenstrasse (ob. ul. J. Piłsudskiego).

GUSTAW ADOLF HARALD STENZEL, dyrektor Królewskiego Śląskiego Archiwum Prowincjonalnego w latach 1822-1854. Inicjator prac nad porządkowaniem zasobu archiwalnego, który do 1830 r. wzrósł aż dwudziestokrotnie. W 1846 r. założył Towarzystwo Historii i Starożytności Śląska (Verein für Geschichte und Alterthum Schlesiens).

WILHELM WATTENBACH, dyrektor Archiwum w latach 1855-1862. Jeden z najznamienitszych niemieckich badaczy źródeł średniowiecznych. Autor zestawienia wszystkich najstarszych dokumentów śląskich, pochodzących nie tylko z zasobu Archiwum wrocławskiego. Inicjator działań nad sporządzaniem archiwalnych pomocy informacyjnych. Członek Akademii Nauk i prezes Towarzystwa Historii i Starożytności Śląska (Verein für Geschichte und Alterthum Schlesiens).

Dom Stanów Śląskich przy Graupenstrasse 11a (ob. ul. Krupnicza, gmach nie istniejący) – w latach 1847-1876 kolejna siedziba Archiwum, przemianowanego w 1822 r. na Królewskie Śląskie Archiwum Prowincjonalne. Przeniesionym z budynku na Piasku zbiorom archiwalnym przeznaczono 10 pomieszczeń parterowych, o łącznej powierzchni 7700 stóp kwadratowych (ok. 550 m2).

(rys. H. Ulbrich, repr. za: „Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift”. Neue Folge. Band I, hrsg. von K. Masner und H. Seger, Breslau 1900, Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

COLMAR GRÜNHAGEN, dyrektor Archiwum w latach 1862-1901. Badacz dziejów Śląska. 1864-1905 wydawca czasopisma „Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens”. Za Jego kadencji wybudowano dla Archiwum, na wybranej przez C. Grünhagena parceli u zbiegu ówczesnych Neue Taschenstrasse (ob. ul. H. Kołłątaja) i Gartenstrasse (ob. ul. J. Piłsudskiego) pierwszy w Prusach własny gmach archiwalny, gdzie przeniesiono zbiory w 1876 r.

Gmach Archiwum Państwowego, wybudowany u zbiegu Neue Taschenstrasse 17 (ob. ul. H. Kołłątaja) z ówczesną Gartenstrasse (ob. ul. J. Piłsudskiego) – siedziba instytucji w latach 1876-1906. Ikonografia przedstawia fasadę frontową od strony Gartenstrasse.

(Muzeum Architektury we Wrocławiu, Oddział Archiwum Budowlane, TP 1517, sygn. MAt-VI-31066 31067 4486)

Pismo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Berlinie do Nadprezydenta Prowincji Śląskiej hr. Adolfa von Arnim-Boytzenburg, z dn. 31 lipca 1876 r., zatwierdzające wydatki na wyposażenie nowej siedziby archiwalnej. Obok niezbędnych do zapewnienia godnych warunków pracy „udogodnień”, takich jak drewniane żaluzje do okien od strony południowej czy rusztowanie do trzepania dywanów, znalazła się też tuba służąca do komunikowania się pomiędzy zlokalizowanym na parterze pokojem pracy archiwistów, a pomieszczeniami archiwalnymi na kondygnacji wyższej (pkt 2). 

(AP we Wrocławiu, Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej we Wrocławiu, sygn. 648, s. 237)

KONRAD WUTKE, dyrektor Archiwum Państwowego w latach 1918-1927. Karierę zawodową we Wrocławiu rozpoczął w 1889 r. od stopnia kandydata archiwalnego. Autor licznych publikacji do dziejów Śląska. Współautor wydawnictwa Codex diplomaticus Silesiae.

PAUL PFOTENHAUER, radca archiwalny, pracownik Archiwum w latach 1876-1897. Dwadzieścia lat działalności archiwalnej poświęcił przede wszystkim badaniom z zakresu heraldyki i sfragistyki, stając się w obu dziedzinach uznanym autorytetem. Autor m.in. publikacji poświęconych rycerstwu i szlachcie śląskiej w średniowieczu i epoce nowożytnej.

OTTO MEINARDUS, dyrektor Archiwum Państwowego w latach 1901-1918. Reformator w zakresie metod porządkowania akt. Twórca i realizator idei budowy nowoczesnego gmachu archiwalnego przy dogodnie usytuowanym placu u zbiegu Tiergartenstrasse (ob. ul. M. Skłodowskiej-Curie) i Dickhutstrasse (ob. ul. Nauczycielska). Prezes Towarzystwa Historii i Starożytności Śląska (Verein für Geschichte und Althertum Schlesiens).

BRUNO KRUSCH, radca archiwalny, pracownik Archiwum Państwowego w latach 1900-1907. Autor publikacjiGeschichte des Staatsarchivs zu Breslau (Leipzig 1908).

Nowoczesny gmach Archiwum Państwowego, zaprojektowany z zastosowaniem najnowszych technik budownictwa archiwalnego, stanął w 1906 r. przy Tiergartenstrasse 13 (ob. ul. M. Skłodowskiej-Curie) u zbiegu z Dickhutstrasse (ob. ul. Nauczycielska). Do 1945 r. zgromadzono tutaj najważniejsze akta historyczne Prowincji Śląskiej, w tym około 50 tys. dokumentów, 250 tys. woluminów akt i 30 tys. ksiąg.

Siedziba Archiwum Państwowego w latach 1906-1945, zlokalizowana przy Tiergartensrasse 13 (ob. ul. M. Skłodowskiej-Curie) u zbiegu z Dickhutstrasse (ob. ul. Nauczycielska). Autorem projektu nowoczesnego gmachu, z uwzględnieniem najnowszych technik budownictwa archiwalnego, był berliński architekt Georg Thür. Powierzchnia Archiwum wynosiła ponad 2700 m2. (Fot. Ed. van Delden, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Zbiór Ikonograficzny, sygn. 1027)

Widok z lotu ptaka na Gwiazdę Szczytnicką (Scheitniger Stern, ob. Rondo Reagana / Plac Grunwaldzki), ze wskazaniem na zlokalizowany przy Tiergartenstrasse 13 (ob. ul. M. Skłodowskiej-Curie) budynek Archiwum Państwowego, lata 30. XX w. (repr. za: Wrocław na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego ze zbiorów Instytutu Herdera w Marburgu, Marburg-Wrocław 2008, Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

Przekroje pionowe budynków Archiwum Państwowego przy Tiergartenstrasse 13 (ob. ul. M. Skłodowskiej – Curie) – budynku magazynowego, wyposażonego w windę oraz administracyjnego. (Muzeum Architektury we Wrocławiu, Oddział Archiwum Budowlane, TP 865, sygn.19680)

Przechowywane w Archiwum zbiory charakteryzowały się zarówno merytoryczną, jak i formalną różnorodnością. Do najcenniejszych i najstarszych dokumentów klasztornych należały dyplomy cesarskie, papieskie, królewskie i książęce. Imponujący był dział ksiąg miejskich, z których wiele zaopatrzonych było w bogate i kolorowe iluminacje i rzadkie grafiki.

Duże znaczenie miały księgi metrykalne, zarówno śląskich parafii ewangelickich, jak i katolickich. Już w I poł. XIX w. przejmowano do zasobu archiwalnego akta i dokumenty księstw śląskich. Wartościową część zasobu stanowiły rozmaite zbiory i kolekcje, wśród nich m.in. spuścizny rodowe. Rzadki i cenny materiał zawierał Zbiór Sfragistyczny, skompletowany z kolekcji tłoków i stempli pieczętnych oraz pieczęci luźnych.

VICTOR LOEWE, radca archiwalny, pracownik Archiwum w latach 1909-1933.

WILHELM DERSCH, dyrektor Archiwum Państwowego w latach 1927-1935. Prezes Towarzystwa Historii i Starożytności Śląska (Verein für Geschichte und Alterthum Schlesiens) i drugi prezes Śląskiej Komisji Historycznej (Historische Kommission für Schlesien).

ERICH RANDT, dyrektor Archiwum Państwowego w latach 1935-1945. Pierwszą współpracę z instytucją wrocławską nawiązał już w 1914 r., pracując w charakterze wolontariusza archiwalnego. W latach 1939-1944 stał ponadto na czele Zarządu i Dyrekcji Archiwów Generalnego Gubernatorstwa. Randt, doskonale władający językiem polskim, należał do grupy archiwistów niemieckich, przeszkolonych wiosną 1939 r. na specjalnych kursach zorganizowanych przez NSDAP i Wehrmacht na wypadek wojny z Polską. Po II wojnie światowej Randt udzielił stronie polskiej wydatnej pomocy w poszukiwaniu wywiezionych archiwaliów. Współpracował w tym celu z Adamem Stebelskim, dyrektorem Archiwum Głównego Akt Dawnych, w czasie jego misji rewindykacyjnej wiosną 1947 r.

Archiwalia późniejszego okresu obejmowały akta administracji państwowej i samorządowej, instytucji wymiaru sprawiedliwości i notariatów, w tym sądów i prokuratur, dalej akta instytucji finansowych i urzędów katastralnych. Osobne bogactwo zawartości reprezentował gromadzony od II poł. XIX w. Zbiór Kartograficzny, na który składały się mapy z obszaru Śląska i innych regionów Prus oraz atlasy. Odrębną grupę archiwaliów stanowił Zbiór Fotografii. Do dyspozycji korzystających z zasobu służyła gustownie urządzona Pracownia Naukowa, a także zaopatrzona w ponad 25 tys. tomów fachowej literatury Biblioteka. Zorganizowano ponadto Pracownię Konserwacji Archiwaliów i fotograficzne atelier.

Wymuszoną działaniami wojennymi akcję zabezpieczania zbiorów zapoczątkowano w 1942 r., rozlokowując archiwalia w różnych miejscowościach Śląska oraz poza jego granicami. Pozostała w budynku przy Tiergartenstrasse część zasobu spłonęła wraz z nim w czasie oblężenia miasta w 1945 r. Straty wśród materiałów zespołów ewakuowanych wynosiły od 10 do 95 procent, przy całkowitej zagładzie ponad 100 zespołów archiwalnych.

Plan Wrocławia z 1946 r. z widoczną „plamą”, tj. terenem pomiędzy Mostami Grunwaldzkim a Szczytnickim, wyburzonym pod budowę lotniska w czasie oblężenia miasta. Jedną ze strzałek oznaczono miejsce, gdzie znajdował się przedwojenny budynek Archiwum Państwowego. Pozostałe strzałki wskazują miejsca lokalizacji siedzib poprzednich oraz obecnej. Na plan naniesiono ikonografie wszystkich siedzib archiwalnych. (Plan Wrocławia, 1946 r., wyd. „Przełom” Kraków, skala 1 : 14 000, repr. za: Wrocław na planach XVI-XX wieku. Pod red. H. Okólskiej, Wrocław 1999, Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

Swą powojenną działalność Archiwum Państwowe we Wrocławiu rozpoczęło 17 XII 1946 r., jakkolwiek prace mające na celu ratowanie ocalałych z wojny, a rozproszonych na terenie Dolnego Śląska archiwaliów rozpoczęły się już w 1945 r., wraz z przybyciem do zniszczonego Wrocławia pierwszych archiwistów. Nieliczna ich grupa, początkowo pod kierownictwem pełnomocnika Ministra Oświaty ds. archiwalnych Józefa Stojanowskiego, a następnie pierwszego dyrektora Archiwum Michała Wąsowicza, podjęła zadanie wyszukiwania akt, zabezpieczania oraz przetransportowywania do budynku przy ówczesnej ul. Gdyńskiej 2 (wkrótce przemianowanej na ul. Pomorską).

JÓZEF STOJANOWSKI, pełnomocnik Ministra Oświaty do spraw archiwalnych, pierwszy powojenny organizator Archiwum Państwowego i polskiej służby archiwalnej na Dolnym Śląsku. Od listopada 1945 r. do października 1946 r. pracował nad zabezpieczaniem i gromadzeniem we Wrocławiu akt rozproszonych w czasie działań wojennych na terenie Dolnego Śląska.

MICHAŁ WĄSOWICZ, dyrektor Archiwum od sierpnia 1946 r. do stycznia 1954 r. Wraz z Andrzejem Dereniem położył wielkie zasługi przy organizowaniu Archiwum, gromadzeniu i zabezpieczaniu cennych archiwaliów. W latach 1948-1951 pełnił jednocześnie funkcję kierownika zorganizowanego przez siebie Archiwum Akt Dawnych miasta Wrocławia. W 1948 r. brał czynny udział w przygotowywaniu Wystawy Ziem Odzyskanych. (fot., repr. za: J. Płocha, Michał Wąsowicz (14 VII 1905 – 15 VIII 1983), „Archeion” t. 79 : 1985, Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

Jeden z projektów gmachu Urzędu Pracy (Arbeitsamt), obecnej siedziby Archiwum Państwowego. Uwagę zwracają niewielkie balkoniki w pokojach usytuowanych nad wejściem głównym – 1935 r. (Archiwum Państwowe we Wrocławiu, depozyt Muzeum Architektury we Wrocławiu, Oddział Archiwum Budowlane)

Budynek obecnego Archiwum Państwowego we Wrocławiu, wzniesiony po 1935 r. według projektu Rudolfa Kühna. Zlokalizowany przy ówczesnej Am Oderkronwerk 2 (ob. ul. Pomorska) u zbiegu z Salzstrasse (ob. ul. W. Cybulskiego) stanowił do 1945 r. siedzibę Urzędu Pracy (Arbeitsamt). W czasie oblężenia miasta w piwnicach gmachu zorganizowano lazaret dla niemieckich więźniów wojennych, prowadzony przez Prof. Dr. med. Rudolfa Stahla. Fotografia wykonana po 1936 r. przedstawia widok wzdłuż elewacji południowej. (Fot. E. Kramer, repr. za: I. Bińkowska, Wrocław: fotografie z okresu międzywojennego, Wrocław 2004)

Budynek obecnego Archiwum Państwowego w latach 40. XX wieku. Wobec zburzenia w 1945 r. gmachu przedwojennego Staatsarchiv Breslau, na potrzeby powojennego Archiwum uzyskano duży budynek dawnego niemieckiego Urzędu Pracy (Arbeitsamt) przy ul. Pomorskiej 2 (wcześniej ul. Gdyńska). Obiekt, znajdujący się w złym stanie technicznym (bez dachu, bez ram okiennych i okien, ściany podziurawione pociskami armatnimi), przed zwózką akt do zaimprowizowanych naprędce magazynów wymagał przeprowadzenia szeregu prowizorycznych robót zabezpieczających. Akcją ratowania zbiorów obok dawnych zasobów archiwalnych objęto również nowsze registratury urzędów i instytucji z terenu Wrocławia i okolicy, zabierając je do Archiwum wraz z ocalałymi półkami.

Informacja z dn. 2 września 1946 r., zamieszczona we wrocławskiej gazecie „Pionier”, dotycząca prac remontowych w budynku byłego niemieckiego Urzędu Pracy (Arbeitsamt), przeznaczonego na siedzibę Archiwum Państwowego. (Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Materiały archiwum zakładowego, sygn. I/132) Efekty prac widoczne były już w 1945 r., kiedy to w „Księdze przybytków i ubytków Archiwum Państwowego we Wrocławiu” zarejestrowano pierwsze transporty przejętych archiwaliów. Trwająca długi czas akcja gromadzenia materiałów archiwalnych zdominowała początkowe lata działalności instytucji.

Sprawozdanie Michała Wąsowicza z wizyty we Wrocławiu, odbytej w dn. 17 lipca – 1 sierpnia 1945 r., w celu zbadania stanu zachowania archiwaliów. W treści wyszczególniono fragmenty dotyczące Archiwum wrocławskiego i archiwaliów śląskich (tekst rozjaśniony).

(Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Materiały archiwum zakładowego, sygn. I/161)

Pierwsza księga nabytków Archiwum Państwowego we Wrocławiu, założona w 1945 r.

Zawiadomienie o zajęciu budynku przy ul. Więziennej 6 (dawna Stockgasse) przez Zarząd Miasta Wrocławia. Analogiczną informację umieszczono również na budynku przy ul. Gdyńskiej 2 (późniejsza ul. Pomorska). Władze miejskie przekazały wkrótce oba budynki pod zarząd i użytkowanie Archiwum Państwowemu.

(Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Materiały archiwum zakładowego, sygn. I/130)

ANIELA STOJANOWSKA, pracownik Archiwum w latach 1946-1969. W pierwszym powojennym okresie funkcjonowania instytucji pełniła funkcję zastępcy dyrektora. Od 1946 r. wraz ze Stanisławem Wojtasem, współpracownica Andrzeja Derenia kierującego akcją zabezpieczania akt wywiezionych na prowincję.

STANISŁAW WOJTAS, jeden z pierwszych pracowników Archiwum wrocławskiego od 1946 r. Kolejno robotnik, woźny i starszy manipulant archiwalny. Od grudnia 1946 r. zaangażowany, wraz z Andrzejem Dereniem, w akcję zabezpieczania i gromadzenia archiwaliów ewakuowanych na terenie Dolnego Śląska. Pracownik Archiwum do 1974 r.

Równolegle z narastaniem zasobu wrocławskiej placówki kształtowała się struktura organizacyjna, podległej jej, państwowej sieci archiwalnej na Dolnym Śląsku. W 1950 r. utworzono archiwa w Jeleniej Górze, Kłodzku, Wałbrzychu, Zgorzelcu (zastąpione w 1959 r. przez Lubań), a w 1953 r. w Legnicy.

Podanie historyka i bibliologa Aleksandra Rombowskiego, zwanego tropicielem druków śląskich, z dn. 17 sierpnia 1948 r. o „łaskawe dopuszczenie do akt”, jako przykład jednego z pierwszych powojennych wniosków użytkowników o korzystanie z materiałów archiwalnych. Pismo skierowano do funkcjonującego w latach 1948-1951 Archiwum Akt Dawnych miasta Wrocławia, mieszczącego się również w gmachu przy ul. Gdyńskiej 2 (późniejsza ul. Pomorska). Zbiory AAD włączono w 1951 r. do Archiwum Państwowego.

(Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Materiały archiwum zakładowego, sygn. I/240)

Pracownicy Archiwum Państwowego – ok. 1957 r. Siedzą od lewej: Janina Tokarska (z synem Stanisława Wojtasa), Jan Perczyński, Aniela Stojanowska (z-ca dyr. Archiwum). Stoją od lewej: Stanisław Wojtas, Wanda Turoniowa, Bronisław Turoń, NN, Anna Kowalów, Halina Bieda, NN, NN, Janina Michalska, Eugeniusz Kobzdaj, Pelagia Zittlan, Janina Pasławska, NN, NN, Władysław Pyrek z żoną, Karol Fiedor, Czesław Margas.

ANDRZEJ DEREŃ, dyrektor Archiwum w latach 1954-1972. Pracę w tworzącym się po wojnie Archiwum Państwowym rozpoczął już 1 marca 1946 r. Był pierwszym archiwistą, który podjął trud powojennego organizowania Archiwum, początkowo z pełnomocnikiem Ministra Oświaty Józefem Stojanowskim, a następnie z pierwszym dyrektorem Michałem Wąsowiczem. Dzięki osobistemu udziałowi w pracach zespołowych nad opracowaniem zasobu był A. Dereń współtwórcą pomocy ewidencyjnych w postaci inwentarzy archiwalnych akt Rejencji Wrocławskiej, Rejencji Opolskiej, Wydziału Samorządowego Prowincji Śląskiej, Akt majątku Hochbergów w Książu i wielu innych.

ANASTAZJA KOWALIK, dyrektor Archiwum w latach 1972-1975.

JERZY PABISZ, dyrektor Archiwum w latach 1975-1988. W okresie kadencji J. Pabisza znacznie wzrosła ranga Archiwum w regionie. Inicjator wielu konferencji, wystaw i sesji naukowych poświęconych problematyce kulturalnej, społecznej i gospodarczej. (fot., repr. za: J. Pasławska, Jerzy Pabisz (6 XI 1930 – 13 XII 1988), „Archeion” t. 89 : 1991,

Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Biblioteka)

Z biegiem lat zmieniały się status i oficjalne nazwy instytucji, począwszy od powiatowych oddziałów wrocławskiego Archiwum, poprzez archiwa powiatowe czy też ekspozytury, a zakończywszy na obowiązujących do chwili obecnej oddziałach zamiejscowych. Ostatnie zmiany w strukturze organizacyjnej miały miejsce w latach 1992-2003, kiedy to likwidacji uległy oddziały w Kłodzku i Wałbrzychu, a ich zasób przejęło nowo utworzone Archiwum w Kamieńcu Ząbkowickim.

Siedziba Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze.

Siedziba Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Kamieńcu Ząbkowickim.

Siedziba Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Legnicy.

Siedziba Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Lubaniu.

Obecne Archiwum Państwowe we Wrocławiu wraz ze swymi Oddziałami w Jeleniej Górze, Kamieńcu Ząbkowickim, Legnicy i Lubaniu należy do największych w Polsce. Zgromadzone w nim materiały archiwalne stanowią nieocenione źródło przede wszystkim dla badaczy historii regionu, którzy wraz z wertującymi księgi urzędów stanu cywilnego genealogami przeważają wśród użytkowników pracowni naukowych.

HELENA KUŁDO, p. o. dyrektora w latach 1988-1990. 1990-2009 z-ca dyrektora Archiwum.

Powódź, jaka nawiedziła Wrocław w lipcu 1997 r. nie oszczędziła także Archiwum Państwowego. W akcję ratowania archiwaliów zaangażowani byli również archiwiści z innych archiwów państwowych. N/z: archiwiści przy pracy nad osuszaniem archiwaliów.

Publiczna prezentacja 11 średniowiecznych dokumentów z zasobu dawnego Staatsarchiv Breslau, odnalezionych w USA, przemieszczonych z Wrocławia w czasie II wojny światowej – wrzesień 2006. Od lewej: Prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz, dyr. Archiwum Józef Drozd, z-ca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych Władysław Stępniak i Min. Kazimierz Michał Ujazdowski.

JÓZEF DROZD, dyrektor Archiwum Państwowego w latach 1990-2012.

Ponad 60 % zasobu przechowywane jest we Wrocławiu, zgodnie z ustanowionym podziałem wewnętrznym, stosownie do którego Oddziały I i II sprawują pieczę nad archiwaliami powstałymi do zakończenia II wojny światowej, zaś Oddział III gromadzi akta wytworzone po jej zakończeniu. Jako najcenniejsze archiwalia powojenne wymienić można akta instytucji administracji państwowej (np. Urzędu Wojewódzkiego Wrocławskiego, Państwowego Urzędu Repatriacyjnego we Wrocławiu), dokumenty partii i organizacji politycznych czy też akta niezliczonych instytucji gospodarczych, zakładów przemysłowych, banków, instytucji nauki, oświaty i kultury z terenu całego Dolnego Śląska.